วิธีการคำนวณดัชนี เข้าใจเบื้องหลังตัวเลข

เคยสงสัยไหมครับว่า ดัชนีหุ้นอย่าง SET Index หรือ Dow Jones Industrial Average คำนวณกันยังไง? ทำไมตัวเลขถึงขึ้นๆ ลงๆ แล้วมันสะท้อนอะไรในตลาดหลักทรัพย์? บทความนี้จะพาไปเจาะลึกเบื้องหลังตัวเลขดัชนี ไขความลับวิธีการคำนวณ และทำความเข้าใจความหมายของมันแบบง่ายๆ เหมือนแกะเปลือกกล้วยเข้าปากเลยล่ะครับ

ดัชนีคืออะไร? ทำไมต้องมี?

ก่อนอื่น เรามาทำความรู้จักกับ “ดัชนี” กันก่อน ถ้าจะให้อธิบายแบบบ้านๆ เลย ดัชนีก็เหมือน “ไม้บรรทัด” ของตลาดหุ้นครับ เอาไว้ใช้วัดผลการดำเนินงานโดยรวมของตลาด หรือกลุ่มของหลักทรัพย์ที่เราสนใจ

สมมติว่า เราอยากรู้ว่าวันนี้ตลาดหุ้นไทยเป็นอย่างไรบ้าง หุ้นส่วนใหญ่ขึ้นหรือลง? แค่ดูตัวเลข SET Index ก็พอจะบอกได้คร่าวๆ แล้วครับ ถ้า SET Index ขึ้น แปลว่าโดยรวมแล้วหุ้นส่วนใหญ่ในตลาดมีราคาสูงขึ้น แต่ถ้า SET Index ลง ก็แปลว่าหุ้นส่วนใหญ่ราคาลดลง

ดัชนีมีประโยชน์หลายอย่าง ทั้งใช้วัดผลตอบแทนการลงทุน เปรียบเทียบผลการดำเนินงานของพอร์ตกับตลาด และยังช่วยในการตัดสินใจลงทุนอีกด้วย เรียกได้ว่าเป็นเครื่องมือสำคัญที่นักลงทุนทุกคนต้องรู้จักครับ

วิธีการคำนวณดัชนี: ไม่ยากอย่างที่คิด

การคำนวณดัชนี หลักๆ แล้วมีอยู่ 2 วิธีครับ คือ

• การคำนวณแบบถ่วงน้ำหนักด้วยมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาด (Market Capitalization-Weighted Index) เป็นวิธีที่นิยมใช้กันมากที่สุด โดยจะให้น้ำหนักกับหุ้นที่มีมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาดสูงกว่า ตัวอย่างเช่น SET Index, S&P 500
• การคำนวณแบบถ่วงน้ำหนักด้วยราคาหุ้น (Price-Weighted Index) วิธีนี้จะให้น้ำหนักกับหุ้นที่มีราคาสูงกว่า ตัวอย่างเช่น Dow Jones Industrial Average

เดี๋ยวเรามาดูรายละเอียดของแต่ละวิธีกันเลยครับ

1. การคำนวณแบบถ่วงน้ำหนักด้วยมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาด

วิธีนี้ จะคำนวณจากมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาดรวมของหุ้นทั้งหมดในดัชนี หารด้วยตัวหาร ซึ่งเป็นตัวเลขที่ปรับเปลี่ยนเพื่อให้ดัชนีมีความต่อเนื่อง แม้จะมีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบของดัชนี เช่น มีการเพิ่มหรือถอดหุ้นออก

สูตรการคำนวณ:

ดัชนี = (มูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาดรวมของหุ้นทั้งหมด / ตัวหาร) x ค่าคงที่

ยกตัวอย่าง SET Index ซึ่งคำนวณแบบนี้ โดย

• มูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาด ก็คือ ราคาหุ้น x จำนวนหุ้นทั้งหมดของบริษัทนั้นๆ
• ตัวหาร เป็นตัวเลขที่ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยกำหนดขึ้น เพื่อให้ดัชนีมีความต่อเนื่อง
• ค่าคงที่ คือ 100 ซึ่งเป็นค่าเริ่มต้นของ SET Index เมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2518

จะเห็นได้ว่า หุ้นที่มีมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาดสูง จะมีอิทธิพลต่อดัชนีมากกว่าหุ้นที่มีมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาดต่ำ นั่นหมายความว่า ถ้าราคาหุ้นของบริษัทใหญ่ๆ เช่น PTT, AOT เปลี่ยนแปลง ก็จะส่งผลต่อ SET Index มากกว่าหุ้นของบริษัทเล็กๆ ครับ

2. การคำนวณแบบถ่วงน้ำหนักด้วยราคาหุ้น

วิธีนี้ จะคำนวณจากผลรวมของราคาหุ้นทั้งหมดในดัชนี หารด้วยตัวหาร ซึ่งก็เช่นเดียวกัน ตัวหารจะปรับเปลี่ยนเพื่อให้ดัชนีมีความต่อเนื่อง

สูตรการคำนวณ:

ดัชนี = (ผลรวมของราคาหุ้นทั้งหมด / ตัวหาร)

ยกตัวอย่าง Dow Jones Industrial Average ซึ่งเป็นดัชนีที่คำนวณแบบนี้ โดยเลือกหุ้นของบริษัทขนาดใหญ่ 30 บริษัท

วิธีนี้ หุ้นที่มีราคาสูงกว่า จะมีอิทธิพลต่อดัชนีมากกว่าหุ้นที่มีราคาต่ำกว่า ซึ่งอาจทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนได้ เพราะราคาหุ้นไม่ได้สะท้อนขนาดหรือความสำคัญของบริษัทเสมอไป

ทำความเข้าใจกับตัวเลขดัชนี

เมื่อเรารู้วิธีการคำนวณดัชนีแล้ว เรามาดูกันต่อว่า ตัวเลขดัชนีบอกอะไรเราบ้าง

• ทิศทางของตลาด: อย่างที่บอกไปตอนต้น ถ้าดัชนีขึ้น แปลว่าโดยรวมแล้วตลาดหุ้นกำลังอยู่ในช่วงขาขึ้น แต่ถ้าดัชนีลง ก็แปลว่าตลาดหุ้นกำลังอยู่ในช่วงขาลง
• ระดับความผันผวน: การเปลี่ยนแปลงของดัชนี บ่งบอกถึงระดับความผันผวนของตลาด ถ้าดัชนีแกว่งตัวมาก แสดงว่าตลาดมีความผันผวนสูง
• ผลตอบแทนของตลาด: เราสามารถใช้ดัชนีเป็นตัวเปรียบเทียบ เพื่อดูว่าผลตอบแทนจากการลงทุนของเราเป็นอย่างไร เทียบกับผลตอบแทนเฉลี่ยของตลาด

ข้อควรระวังในการใช้ดัชนี

ถึงแม้ดัชนีจะเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ แต่ก็มีข้อควรระวังบางประการ เช่น

• ดัชนีไม่ได้สะท้อนภาพรวมของตลาดทั้งหมด: ดัชนีแต่ละตัว จะเลือกหุ้นเข้ามาคำนวณเพียงบางส่วนเท่านั้น ดังนั้น จึงอาจไม่ได้สะท้อนภาพรวมของตลาดทั้งหมดได้อย่างสมบูรณ์
• ดัชนีอาจมีความคลาดเคลื่อน: วิธีการคำนวณดัชนีแต่ละแบบ มีข้อดีข้อเสียต่างกัน และอาจมีความคลาดเคลื่อนได้
• อย่าใช้ดัชนีเป็นปัจจัยเดียวในการตัดสินใจลงทุน: การลงทุนมีความเสี่ยง เราควรศึกษาข้อมูล วิเคราะห์ปัจจัยต่างๆ ประกอบการตัดสินใจ ไม่ควรใช้ดัชนีเป็นปัจจัยเดียว

บทสรุป

หวังว่าบทความนี้ จะช่วยให้เพื่อนๆ เข้าใจวิธีการคำนวณดัชนี และความหมายของตัวเลขดัชนีมากขึ้นนะครับ การทำความเข้าใจดัชนี เป็นพื้นฐานสำคัญในการลงทุน ที่จะช่วยให้เราตัดสินใจลงทุนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

อย่าลืมนะครับ การลงทุนมีความเสี่ยง ควรศึกษาข้อมูลให้ดีก่อนตัดสินใจลงทุนทุกครั้ง และขอให้ทุกคนโชคดีในการลงทุนครับ!