ดัชนีคืออะไร? ทำความเข้าใจกับตัวชี้วัดตลาดหุ้น

เคยสงสัยไหมครับว่าเวลาที่เราได้ยินข่าว “SET Index ปิดบวก” หรือ “Dow Jones ร่วงหนัก” มันหมายความว่ายังไงกันแน่? จริงๆแล้ว คำว่า “ดัชนี” ที่เราได้ยินกันบ่อยๆเนี่ย มันก็เหมือนกับ “ตัวแทน” ที่สะท้อนภาพรวมของตลาดหุ้นนั่นแหละครับ ลองนึกภาพตามนะครับ เหมือนกับเวลาที่เราอยากรู้ว่า “อากาศวันนี้ร้อนแค่ไหน” เราก็ดู “อุณหภูมิ” ใช่ไหมครับ? ดัชนีก็ทำหน้าที่คล้ายๆกัน แต่มันวัด “ความร้อนแรง” ของตลาดหุ้นแทน

ทีนี้เรามาลงลึกกันหน่อยดีกว่าครับ ว่า “ดัชนี” ในตลาดหุ้นมันคืออะไรกันแน่? ทำไมถึงสำคัญ? แล้วเราจะใช้ประโยชน์จากมันยังไงได้บ้าง?

ดัชนีหุ้น คืออะไร?

ง่ายๆเลยครับ ดัชนีหุ้น ก็คือ ตัวเลขที่คำนวณขึ้นมาเพื่อแสดงถึง “ภาพรวม” ของราคาหุ้นในตลาด ณ ช่วงเวลาหนึ่งๆ โดยทั่วไปแล้ว ดัชนีจะเลือกเอาหุ้นที่ “สำคัญๆ” หรือมี “มูลค่าตามราคาตลาด” สูงๆ ในตลาดนั้นๆ มาคำนวณ ซึ่งหุ้นที่ถูกเลือกเข้ามาในดัชนีเนี่ย เรามักจะเรียกมันว่า “หุ้น constituent”

ยกตัวอย่างเช่น SET Index ของบ้านเรา ก็จะเลือกเอาหุ้นขนาดใหญ่ ที่มีสภาพคล่องสูง มาคำนวณเป็นดัชนี ซึ่งทำให้ SET Index สะท้อนภาพรวมของตลาดหุ้นไทยได้ค่อนข้างดี

ทำไมต้องมีดัชนี?

หลายคนอาจจะสงสัยว่า แล้วเราจะรู้ไปทำไมว่าตลาดหุ้นขึ้นหรือลง? รู้แค่ว่าหุ้นที่เราถืออยู่เป็นยังไงก็พอแล้วไม่ใช่เหรอ?

จริงๆแล้ว การติดตามดัชนี มีประโยชน์มากกว่าที่คิดนะครับ ลองนึกภาพดูสิครับ ถ้าเราต้องมานั่งดูราคาหุ้นทุกตัวในตลาด คงจะปวดหัวน่าดู ดัชนี จึงเปรียบเสมือน “สรุป” สั้นๆ ง่ายๆ ที่ช่วยให้เรามองเห็น “ทิศทาง” ของตลาดโดยรวมได้อย่างรวดเร็ว

นอกจากนี้ ดัชนียังช่วยให้เรา

• เปรียบเทียบผลตอบแทน: เราสามารถใช้ดัชนีเป็น “benchmark” หรือ “มาตรฐาน” ในการเปรียบเทียบผลตอบแทนของพอร์ตการลงทุนของเราได้ เช่น ถ้าพอร์ตเราให้ผลตอบแทน 10% ในขณะที่ SET Index ขึ้นไป 15% เราก็อาจจะต้องกลับมาทบทวนกลยุทธ์การลงทุนของเราใหม่
• วิเคราะห์แนวโน้มตลาด: การดู “แนวโน้ม” ของดัชนีในอดีต อาจช่วยให้เรา “คาดการณ์” ทิศทางของตลาดในอนาคตได้ แม้จะไม่แม่นยำ 100% แต่ก็เป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจที่ดี
• สร้างผลิตภัณฑ์ทางการเงิน: ดัชนี ยังถูกนำไปใช้เป็น “ฐาน” ในการสร้างผลิตภัณฑ์ทางการเงินต่างๆ เช่น กองทุนรวมดัชนี (Index Fund) หรือ Derivatives ต่างๆ

ดัชนีมีกี่ประเภท?

ดัชนีหุ้น มีหลายประเภทนะครับ แบ่งตามเกณฑ์ต่างๆ ได้ดังนี้

• แบ่งตามวิธีการคำนวณ:

• ดัชนีแบบถ่วงน้ำหนักด้วยราคา (Price-weighted index): เช่น Dow Jones Industrial Average คำนวณโดยนำราคาหุ้นของบริษัทที่อยู่ในดัชนี มารวมกันแล้วหารด้วยจำนวนหุ้น ซึ่งวิธีนี้จะให้ความสำคัญกับหุ้นที่มีราคาสูงกว่า
• ดัชนีแบบถ่วงน้ำหนักด้วยมูลค่าตามราคาตลาด (Market capitalization-weighted index): เช่น SET Index, S&P 500 คำนวณโดยนำมูลค่าตามราคาตลาดของบริษัทที่อยู่ในดัชนี มารวมกัน ซึ่งวิธีนี้จะให้ความสำคัญกับบริษัทที่มีขนาดใหญ่กว่า
• ดัชนีแบบถ่วงน้ำหนักด้วยปัจจัยพื้นฐาน (Fundamental-weighted index): คำนวณโดยใช้ปัจจัยพื้นฐาน เช่น ยอดขาย กำไร เงินปันผล เป็นตัวกำหนดน้ำหนักของแต่ละหุ้น

• แบ่งตามกลุ่มอุตสาหกรรม: เช่น ดัชนีอุตสาหกรรมธนาคาร ดัชนีอุตสาหกรรมพลังงาน ซึ่งจะสะท้อนภาพรวมของหุ้นในกลุ่มอุตสาหกรรมนั้นๆ
• แบ่งตามขนาดของบริษัท: เช่น ดัชนีหุ้นขนาดใหญ่ ดัชนีหุ้นขนาดกลาง ดัชนีหุ้นขนาดเล็ก

ดัชนีสำคัญๆ ที่ควรรู้จัก

• SET Index: ดัชนีตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย คำนวณจากหุ้นทั้งหมดที่จดทะเบียนใน SET
• SET50 Index: ดัชนี 50 หุ้น ที่มีมูลค่าตามราคาตลาดสูงสุด และมีสภาพคล่องสูง ใน SET
• SET100 Index: ดัชนี 100 หุ้น ที่มีมูลค่าตามราคาตลาดสูงสุด และมีสภาพคล่องสูง ใน SET
• Dow Jones Industrial Average (DJIA): ดัชนีของสหรัฐอเมริกา คำนวณจากหุ้น 30 ตัว ของบริษัทชั้นนำในอุตสาหกรรมต่างๆ
• S&P 500: ดัชนีของสหรัฐอเมริกา คำนวณจากหุ้น 500 ตัว ของบริษัทขนาดใหญ่ ในตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์ก (NYSE) และแนสแด็ก (NASDAQ)
• NASDAQ Composite: ดัชนีของสหรัฐอเมริกา คำนวณจากหุ้นทั้งหมดที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แนสแด็ก ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบริษัทเทคโนโลยี

การใช้ดัชนีในการลงทุน

อย่างที่บอกไปแล้วนะครับ ว่าดัชนี มีประโยชน์ในการลงทุนหลายอย่าง เช่น

• การลงทุนแบบ Passive: เราสามารถลงทุนในกองทุนรวมดัชนี (Index Fund) ซึ่งจะเลียนแบบการลงทุนตามดัชนี เช่น ถ้าเราลงทุนในกองทุนรวม SET50 พอร์ตของเราก็จะมีหุ้นเหมือนกับ SET50 Index ซึ่งเป็นการลงทุนที่ง่าย และมีต้นทุนต่ำ
• การเปรียบเทียบผลตอบแทน: เราสามารถใช้ดัชนีเป็น “benchmark” ในการเปรียบเทียบผลตอบแทนของพอร์ตการลงทุนของเรา เพื่อดูว่าเรามี performance เป็นอย่างไร เทียบกับตลาด
• การวิเคราะห์ทางเทคนิค: นักลงทุนบางคน ใช้ดัชนีในการวิเคราะห์ทางเทคนิค เพื่อหาจังหวะในการซื้อขายหุ้น

ข้อควรระวังในการใช้ดัชนี

แม้ว่าดัชนีจะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็มีข้อควรระวังบางอย่าง เช่น

• ดัชนีไม่ได้สะท้อนภาพรวมของตลาดทั้งหมด: ดัชนี มักจะเลือกเอาหุ้นบางตัวมาคำนวณ ดังนั้น จึงอาจไม่ได้สะท้อนภาพรวมของตลาดทั้งหมด 100%
• ดัชนีอาจมีความผันผวน: ดัชนี อาจมีการขึ้นลงอย่างรวดเร็ว ตามภาวะตลาด ดังนั้น นักลงทุนควรทำความเข้าใจ และยอมรับความเสี่ยง ก่อนการลงทุน

บทสรุป

ดัชนี เป็นเครื่องมือสำคัญ ที่ช่วยให้เรามองเห็นภาพรวม และแนวโน้มของตลาดหุ้น ซึ่งเป็นประโยชน์อย่างมาก ในการตัดสินใจลงทุน อย่างไรก็ตาม นักลงทุนควรศึกษา และทำความเข้าใจ เกี่ยวกับดัชนี ก่อนนำไปใช้ เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด และลดความเสี่ยงในการลงทุน